Anasayfa / Genel / Uzay turizmi için fiyattan daha kıymetli 6 soru!

Uzay turizmi için fiyattan daha kıymetli 6 soru!

2021 yazı uzaya kafayı takmış milyarder dostlarımız için epey ağır bir ay oldu. 11 Temmuz‘da İngiliz teşebbüsçü Sir Richard Branson‘ın Unity “roket uçağı”, onu ve beş öteki yolcuyu Dünya’nın 85 kilometre üstüne uçurdu. Ve geçtiğimiz haftalarda, Amazon‘un kurucusu Jeff Bezos‘un Shepard kapsülü 106 km yüksekliğe ulaştı. Uçuş ile Bezos ve kardeşi eşsiz bir tecrübe yaşadı. Ayrıyeten öbür iki yolcu ise bu yüksekliğe ulaşan en genç ve en yaşlı beşerler oldu.

Her iki uçuştaki yolcular, birkaç dakikalığına olsa da yerçekimsiz ortamı deneyimleme ve gezegenimizin nefes görünümlerini izleme talihini yakaladılar. Bu durum Branson’ın Virgin Galactic‘i ve Bezos’un Blue Origin‘i için medyada süratle büyüyen bir marka bilinirliği sağladı. Bilhassa parasıyla da olsa uzayı keşfetmek isteyen beşerler gelişmeler ağır bir ilgi ile izledi.

Uzaya çıkan herkes ‘astronot’ mu olacak?

Sovyet kozmonot Yuri Gagarin‘in uzaya çıkan birinci insan olmasının üzerinden 60 yıl geçti. O vakitten bu yana yaklaşık 600 eğitimli astronot uzaya gitti. Buna karşın çok az insan uzay turisti oldu. Neyse ki artan rekabet ve azalan maliyetler nedeniyle yakında uzay turizminin yaygınlaşacağı kesin. Lakin paradan evvel konuşmamız gereken kimi sıkıntılar var.

1967 tarihli BM Dış Uzay Antlaşması, astronotları “insanlığın uzaydaki elçileri (envoys of humankind in outer space)” olarak tanımladı. Yani 1969‘daki Apollo 11‘in Ay‘a inişi sırasında durum böyleydi. Bununla birlikte 1968 BM Kurtarma Anlaşması’ndaki bir hususa nazaran gemideki herkes, tam teşekküllü bir astronot olarak kabul edilmiyor.

Elbette bu yasal incelikler, uzay turizmi yapacak şirketlerin yolcularına “astronot” güzellemesi yapmayacakları manasına gelmiyor. Virgin Glactic, Blue Origin, Space X ve daha kaçları astronotluğu bir pazarlama aracına dönüştüreceklerdir.

Uzay nereden başlar?

Bugüne kadar yazılan ve çizilen pek çok şeye karşın, “dış uzay” sözünün yasal bir tarifi yoktur. Hasebiyle hava alanının bittiği ve uzayın başladığı hiçbir resmi hudut bulunmuyor. Geçmişte Memleketler arası Havacılık Federasyonu von Karman çizgisini dikkate alıyordu. Lakin bu, atmosferin bilimsel olarak tanımlanmış katmanlarından rastgele birinin hududuyla ve bu çeşit hususlarla ilgilenen BM Dış Uzayın Barışçıl Kullanımları Komitesi ile örtüşmüyor.

Dünya’nın tanımladığımız uzayı etkilediği bilimsel bir gerçektir. Esasen, daha büyük uzay seyahati yapan ülkeler, egemenliklerinin üst hudutlarını açıkça belirleyecek bir sonu yasal olarak tanımlamaya gerek görmezler. Bu sebeple yakın vakitte resmi bir hudut açıklanması pek olası gözükmüyor.

İşler karşıt gittiğinde hangi maddeleri uygulayacağız?

1986 Challenger ve 2003 Columbia mekiği felaketleri uzay seyahatinin tehlikelerini açık bir halde gözler önüne serdi. Bugüne kadar ki uzay seyahatlerinin standart yolcuları her vakit eğitimli astronotlar olarak kabul edilmişti ve risk düzeyleri her vakit en üst düzey astronotlar için belirlendi.

Lakin ticari uzay turizmi, devlet dayanaklı uzay programlarından farklıdır. Uzay turizmi mümkün olan en yüksek güvenlik standartlarına gereksinim duyar. Ticari uzay seyahati; bir uzay turistinin yaralanma, kayıp yahut mal kaybına uğraması durumunda da bir sorumluluk-sorumluluk sistemi barındırmalıdır.

Birleşmiş Milletler‘in Sorumluluk Kontratı kapsamında uzay turistleri ve aileleri, sadece uydu enkazı üzere durumlarda tazminat talep edebilir. Muhtemel kaza durumunda mağdurların yasal süreç başlatma hakkı olsa da muhtemelen uzay turizmi pazarında rekabet eden şirketler yolcularına dikkatlice hazırlanmış sorumluluk muafiyet dokümanları imzalatacak.

Bu nedenle rastgele bir yasal düzenleme kapsamına giren uzayda yaşanabilecek kazalar için dava açılamayacak. Lakin kıtalararası seyahati kolaylaştıracak yörünge altı (transorbital) uçuşların kısa müddet içerisinde havacılık hukukuna dayanan yeni bir kanun kapsamına alınması bekleniyor.

Uzayda hangi faaliyetlere müsaade vereceğiz?

Uzay turizminin ortaya çıkışı, birtakım farklı etik sorulara da yol açacak. Uzayda reklam panoları olmalı mı? Pekala ya Dünya’nın çeşitli yerlerinde yasa dışı olan şeyler uzayda da mı yasa dışı olacak? Bu çizgiyi hangi yasal desteğe nazaran sonlandıracağız?

Uzay turizminin ideolojisi ve özgürlük tarifi nasıl olacak? Bunların hepsi merak konusu ve büyük birer muamma. Sanırım tüm bu soruların karşılıklarını vakit ilerledikçe birlikte vereceğiz.

Uzay turizmi etrafa ziyan verir mi?

Uzay araçlarının bir gün gezegenimizin en büyük karbondioksit emisyonu kaynağı olabileceğine dair argümanlar mevcut. Günümüzde dahi roketler, tek fırlatmada 300 bin tona yakın karbondioksiti atmosfere salıyor. Bu nedenle uzay turizmi Dünya’nın etrafında baskı oluşturacaktır.

Ayrıyeten hem çarpışmaları önlemek ve uzay enkazından uzak durmak için hem de uzay trafiğini dikkatli bir halde yönetebilmek için kapsamlı bir çalışma yapmamız gerekeceği ortada.

Turizm çalışanları uzayda yaşamak zorunda mı kalacak?

Uzay turizmi sahiden yaygınlaşırsa, altyapıya ve hatta tahminen de işçiye gereksinim olacak. Bu nedenle Turizmin devam etmesini sağlayan çalışanlar uzay yerleşimlerinde kalıcı olarak kalacak. Tahminen de Dünya dışında doğan, başka bir deyişle “uzay vatandaşı” olarak doğacak çocukların doğma ihtimali de epey yüksek.

Burada da karşımıza farklı bir sorun çıkıyor. Ay üssünde doğmuş biri hangi yasal haklara sahip olacak? Karasal kanunlara mı, yoksa uzay için özel olarak üreteceğimiz maddelerin haklarına mı sahip olacaklar?

Bunlar açıkçası bugünün soruları değil. Fakat birkaç güçlü girişimcinin kısa seyahatlerinin yarattığı heyecanı göz önünde bulundurursak, şimdiden geleceği düşünmeye başlamalıyız. Dış uzay insanoğlunun yeni sonudur, lakin kanunsuz bir hudut değildir ve olmamalıdır.

Birtakım sorular yanıtlarından daha değerlidir.

Uzay yüzyıllardır hayallerimizi süslüyor. Antik medeniyetlerden çağdaş devletlere kadar süregelen bu hasret yavaş yavaş son bulacak üzere. İnsanoğlu olarak Dünya dışında yaşamaya başlamamıza çok az kaldı. Lakin bu birebir vakitte hoş olduğu kadar güç bir hayal de. Bu sebeple hakikat soruları sormalı ve çok çalışmalıyız.

Siz uzay turizmi hakkında ne düşünüyorsunuz? Sizce yalnızca zenginler ortasında kalacak bir cümbüş mi yoksa medeniyetimize çağ atlatacak bir yenilik mi? Fikirlerinizi yorumlar kısmında ve SDN Forum‘da belirtmeyi unutmayın!


İlginizi Çekebilir

Dow Jones, enflasyon raporunun ardından tarihin en yüksek üçüncü kapanışını kaydetti, gözler Fed kararına çevrildi

ABD borsaları, yatırımcıların Çarşamba günü Fed’in faiz oranı duyurusunu beklemesi ve son enflasyon verilerinin faiz …

Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir

Bu site, istenmeyenleri azaltmak için Akismet kullanıyor. Yorum verilerinizin nasıl işlendiği hakkında daha fazla bilgi edinin.